Thành lập hộ kinh doanh là lựa chọn phổ biến của nhiều cá nhân và gia đình khi bắt đầu hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ, buôn bán hoặc dịch vụ tự do. Hình thức này có thủ tục đơn giản, dễ quản lý và phù hợp với những người muốn khởi nghiệp với quy mô nhỏ. Tuy nhiên, để hộ kinh doanh được pháp luật công nhận và hoạt động hợp lệ, bạn cần nắm rõ các bước thực hiện, hồ sơ cần chuẩn bị và quy định cụ thể của cơ quan đăng ký kinh doanh. Trong bài viết này, Song Minh sẽ hướng dẫn chi tiết thủ tục thành lập hộ kinh doanh giúp bạn hoàn tất nhanh chóng, đúng quy định và tránh sai sót không đáng có.

Căn cứ pháp lý

• Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14 có hiệu lực ngày 01/01/2021.
• Nghị định số 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp có hiệu lực ngày 04/01/2021.
• Thông tư 01/2021/BKHĐT có hiệu lực ngày 01/05/2021.

Hộ kinh doanh cá thể là gì?

Căn cứ Điều 3 và Điều 82 Nghị định 168/2025/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp định nghĩa về hộ kinh doanh cá thể như sau: 

• Hộ kinh doanh cá thể do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập, đồng thời chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ;
• Trường hợp nhiều thành viên trong hộ gia đình cùng đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Văn bản ủy quyền phải được công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật;
• Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.

Vậy có bắt buộc thành lập hộ cá thể khi hoạt động kinh doanh không? Các trường hợp không phải đăng ký kinh doanh hộ gia đình là gì? Và nên thành lập công ty hay đăng ký hộ kinh doanh cá thể để phù hợp với quy mô hoạt động của bản thân? Song Minh tóm lược như sau:

Cá nhân, hộ gia đình nên đăng ký hộ kinh doanh cá thể thay vì công ty, doanh nghiệp thường là:

• Cá nhân, hộ gia đình có mô hình kinh doanh nhỏ lẻ, vốn ít;
• Có nhu cầu hợp pháp hóa hình thức kinh doanh của mình, cần giấy phép khi cơ quan có thẩm quyền kiểm tra…

Cá nhân, hộ gia đình không cần phải đăng ký hộ kinh doanh cá thể gồm: 

• Cá nhân, hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối;
• Những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp.

Quy định về mã số thuế hộ kinh doanh cá thể

Theo Điều 5b, Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT, thủ tục đăng ký thành lập hộ kinh doanh cá thể áp dụng theo thủ tục liên thông giữa cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế.

Theo quy định này, mã số hộ kinh doanh cũng chính là mã số thuế của hộ kinh doanh. Mã số này được cấp từ Hệ thống ứng dụng đăng ký thuế và truyền sang hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh.

Mã số này cũng được ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.

Như vậy, kể từ ngày 01/7/2023, trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh sẽ tồn tại 02 loại mã số song song là mã số đăng ký hộ kinh doanh do cơ quan đăng ký kinh doanh cấp và mã số kinh doanh do hệ thống ứng dụng đăng ký thuế cấp.

Có nên đăng ký hộ kinh doanh cá thể?

Tùy vào quy mô hoạt động, điều kiện thực tế của cá nhân, hộ kinh doanh, lĩnh vực hoạt động, mục tiêu kinh doanh… mà câu trả lời cho việc có nên đăng ký hộ kinh doanh cá thể không, nên thành lập công ty hay hộ kinh doanh sẽ khác nhau.

Thông thường, cá nhân, hộ gia đình nên lựa chọn đăng ký kinh doanh hộ cá thể nếu:

• Hoạt động kinh doanh với quy mô nhỏ lẻ, vốn đầu tư ít;
• Có nhu cầu hợp pháp hóa hình thức kinh doanh, cần xuất trình giấy phép khi cơ quan có thẩm quyền kiểm tra;
• Không có nhu cầu sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng (hóa đơn VAT) để tránh các vấn đề phức tạp có liên quan đến thuế như nộp tờ khai, nộp báo cáo tài chính, báo cáo quý…

Ai được thành lập hộ kinh doanh

Cá nhân, thành viên hộ gia đình là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật Dân sự có quyền thành lập hộ kinh doanh theo quy định tại Chương VIII Nghị định 01/2021/NĐ-CP, trừ các trường hợp sau đây:

• Người chưa thành niên, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi;
• Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định;

Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật có liên quan.

• Cá nhân, thành viên hộ gia đình quy định tại khoản 1 Điều này chỉ được đăng ký một hộ kinh doanh trong phạm vi toàn quốc và được quyền góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp trong doanh nghiệp với tư cách cá nhân.
• Cá nhân, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh không được đồng thời là chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên hợp danh của công ty hợp danh trừ trường hợp được sự nhất trí của các thành viên hợp danh còn lại.

6 lưu ý cần biết để tránh rủi ro khi xin giấy phép kinh doanh hộ gia đình

Đăng ký hộ kinh doanh có thể nói là đơn giản hơn so với việc thành lập doanh nghiệp, bởi sự giản tiện về hồ sơ cũng như các quy định, chính sách có phần nới lỏng, tuy nhiên lại chưa được thống nhất giữa các cơ quan đăng ký kinh doanh, tùy cán bộ xử lý hồ sơ mà một số vấn đề sẽ có cách giải quyết khác nhau.

Chẳng hạn với việc đặt tên hộ kinh doanh bằng tiếng Anh, theo luật thì không cấm, nhưng trên thực tế tên tiếng Anh sẽ không được chấp thuận tại một số khu vực. Và không phải UBND nào cũng hướng dẫn cách sửa lại tên bằng cách thêm dấu chấm vào giữa các ký tự.

Lưu ý về đối tượng được đăng ký

Theo Điều 82 Nghị định 168/2025/NĐ-CP có nêu rõ, các đối tượng được quyền thành lập hộ kinh doanh cá thể là cá nhân, thành viên hộ gia đình người Việt Nam và đảm bảo 2 điều kiện:

• Từ đủ 18 tuổi trở lên;
• Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

Người đại diện các thành viên hộ gia đình đứng tên trên giấy phép kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.

Một người chỉ đứng tên duy nhất một hộ kinh doanh, xét trên phạm vi cả nước. Nếu người này đã là chủ một hộ kinh doanh trước đó, mặc dù không kinh doanh trong một khoảng thời gian khá dài nhưng vẫn chưa giải thể thì người này không thể đứng tên trên hộ kinh doanh mới (muốn đăng ký hộ kinh doanh mới phải giải thể hộ kinh doanh cũ).

Lưu ý về cách đặt tên hộ kinh doanh

Cũng giống như thành lập doanh nghiệp, hộ kinh doanh cũng có tên gọi riêng:

• Tên hộ kinh doanh bao gồm 2 thành tố: “Hộ kinh doanh + Tên riêng của hộ kinh doanh”;
• Tên hộ kinh doanh không được sử dụng cụm từ “công ty”, “tổng công ty”, “tập đoàn”, “doanh nghiệp” vì dễ gây nhầm lẫn với loại hình doanh nghiệp;
• Tên riêng hộ kinh doanh không được dùng từ ngữ, ký hiệu vi phạm thuần phong mỹ tục, truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức của dân tộc;
• Tên riêng hộ kinh doanh không sử dụng tên thương mại, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý đã được đăng ký bảo hộ của cá nhân, tổ chức, HKD khác trừ khi có sự chấp thuận của chủ sở hữu tên đó;
• Tên riêng hộ kinh doanh không được trùng (*) với tên riêng của những hộ kinh doanh khác đã đăng ký trong phạm vi cấp xã, ngoại trừ HKD đã chấm dứt hoạt động;
• Được đăng ký tên bằng tiếng nước ngoài hoặc tên viết tắt.

Thực tế, đối với các cửa hàng buôn bán tự phát (chưa đăng ký hộ kinh doanh cá thể) khi thực hiện thủ tục thành lập thì tên cửa hàng cũ có thể phải thay đổi hoặc không.

• Trường hợp phải thay đổi:
  • Tên cửa hàng đã được HKD khác đăng ký trước;
  • Tên cửa hàng là tên thương hiệu, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ.
• Nếu không thuộc 2 trường hợp trên thì không phải thay đổi.

Ghi chú:

(*) Tên tiếng Việt của hộ kinh doanh nếu được viết hoàn toàn giống nhau, không tính chữ hoa hay chữ thường đều được xem là trùng tên.

Lưu ý về địa điểm đăng ký kinh doanh

Địa điểm kinh doanh của hộ kinh doanh được quy định như sau:

• Là địa chỉ để cơ quan nhà nước liên hệ;
• Là nơi hộ kinh doanh thực hiện hoạt động kinh doanh;
• Được xác định theo địa giới đơn vị hành chính trên lãnh thổ Việt Nam;
• Địa điểm kinh doanh không được nằm trong khu quy hoạch của nhà nước;
• Địa chỉ kinh doanh tuyệt đối không được là chung cư xây dựng với mục đích để ở (ngoại trừ chung cư hỗn hợp).

Theo đó, có một số vấn đề hộ kinh doanh cần lưu ý như sau:

Một hộ kinh doanh có thể hoạt động kinh doanh tại nhiều địa điểm nhưng phải chọn một địa điểm để đăng ký trụ sở hộ kinh doanh và phải thông báo cho cơ quan quản lý thuế, cơ quan quản lý thị trường nơi tiến hành hoạt động kinh doanh đối với các địa điểm kinh doanh còn lại.

Trường hợp hộ kinh doanh không có địa điểm cố định thì chọn 1 địa chỉ đăng ký trụ sở, khi đăng ký cần ghi rõ là không hoạt động tại trụ sở đó. Nếu sau khi thành lập có phát sinh hoạt động kinh doanh tại 1 địa chỉ cố định nào khác thì phải đăng ký trụ sở tại địa chỉ đó.

Trường hợp địa chỉ này là nhà thuê hoặc mượn thì cần xác minh rõ các vấn đề sau:

• Tại địa chỉ này từ trước đến nay đã có ai thành lập HKD chưa?
• Ngành nghề kinh doanh của họ có trùng với ngành nghề bạn dự kiến đăng ký kinh doanh không?
• Hộ kinh doanh đó đã giải thể chưa?

Trường hợp đã có người khác đăng ký HKD ở địa chỉ này nhưng nếu không trùng ngành nghề kinh doanh mà bạn dự kiến đăng ký thì vẫn có thể sử dụng lại địa chỉ đó để đăng ký hộ kinh doanh (tùy từng cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã).

Ngược lại nếu trùng ngành nghề kinh doanh mà HKD trước đó vẫn chưa giải thể thì chủ nhà có thể đến UBND xã/phường yêu cầu giải thể HKD này với lý do chủ HKD đã bỏ đi và không còn hoạt động ở đây.

Lưu ý về vốn điều lệ

Hiện nay luật không quy định số vốn tối thiểu hay tối đa đối với HKD. Do vậy, đăng ký số vốn bao nhiêu là tùy thuộc khả năng của mỗi người và quy mô, ngành nghề người đăng ký hướng đến.

Tuy nhiên cần lưu ý: 

• Hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với mọi hoạt động cũng như rủi ro của hộ (chịu trách nhiệm trên tất cả tài sản có được), nên khi quyết định đăng ký HKD thì cần phải cân nhắc về tính rủi ro sau này;
• Nếu việc kinh doanh không thuận lợi, bạn phải chịu trách nhiệm trên tất cả tài sản mình có chứ không chỉ là chịu trách nhiệm trên số vốn bạn đăng ký.

Bạn có thể xem thêm các loại thuế và cách tính thuế cho hộ kinh doanh cá thể, thường phụ thuộc vào doanh thu hàng năm chứ không có một mức cố định.

Lưu ý về số lượng lao động tối đa

Theo quy định trước đây, số lượng lao động tối đa mà hộ kinh doanh cá thể được phép sử dụng là 9 lao động. Tuy nhiên, theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP hiệu lực từ ngày 01/07/2025, hộ kinh doanh không còn bị giới hạn số lượng lao động.

Lưu ý về ngành nghề đăng ký kinh doanh

Hộ kinh doanh được quyền đăng ký nhiều ngành, nghề mà pháp luật không cấm.

Hộ kinh doanh được kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện kể từ khi có đủ điều kiện theo luật định nhưng phải đảm bảo đáp ứng các điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động.

Muốn kinh doanh ngành nào thì khi đăng ký thành lập, ghi ngành nghề đó trên giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh hoặc lựa chọn mã ngành nghề muốn đăng ký nếu làm thủ tục đăng ký online.

Các câu hỏi thường gặp khi làm thủ tục đăng ký kinh doanh hộ gia đình

Hộ kinh doanh cá thể là gì?

Hộ kinh doanh là mô hình kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập, chỉ có một địa chỉ trụ sở duy nhất, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ.

Hồ sơ thành lập hộ kinh doanh cá thể gồm những gì?

Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh cá thể gồm:

• Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh;
• Văn bản ủy quyền của các thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ hộ kinh doanh (bản sao công chứng hoặc chứng thực).

Đăng ký hộ kinh doanh cá thể ở đâu?

Công dân có thể nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh cá thể theo 2 cách:

• Cách 1: Nộp hồ sơ trực tiếp hoặc nộp qua bưu điện cho cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở;
• Cách 2: Nộp hồ sơ online tại trang Hệ thống thông tin về đăng ký hộ kinh doanh.

Thời gian giải quyết hồ sơ đăng ký thành lập hộ kinh doanh mất bao lâu?

Trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ xét duyệt và cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.

Cần lưu ý những gì khi làm thủ tục đăng ký hộ kinh doanh cá thể 2025?

Có 6 lưu ý bạn cần đặc biệt quan tâm:

• Một người chỉ được đăng ký thành lập 1 hộ kinh doanh;
• Tên hộ kinh doanh không được trùng với tên của hộ kinh doanh khác trong phạm vi cấp xã hoặc tên thương mại, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ;
• Một địa điểm chỉ được đăng ký 1 hộ kinh doanh duy nhất trên phạm vi toàn quốc;
• Chủ HKD phải chịu trách nhiệm trên toàn bộ tài sản của mình, nên khi đăng ký cần lưu ý về vốn điều lệ;
• Đối với ngành nghề có điều kiện cần liên hệ cán bộ đăng ký kinh doanh để tư vấn kỹ về các điều kiện và giấy tờ cần thiết trước khi đăng ký tránh bị trả hồ sơ;
• Không phải tỉnh/thành nào cũng áp dụng nộp hồ sơ trực tiếp, cần liên hệ cán bộ đăng ký kinh doanh trước khi thực hiện.

Việc thành lập hộ kinh doanh là bước khởi đầu quan trọng giúp bạn hợp pháp hóa hoạt động buôn bán, dịch vụ và xây dựng uy tín trong kinh doanh. Dù thủ tục không quá phức tạp, nhưng đòi hỏi người thực hiện phải chuẩn bị hồ sơ chính xác và tuân thủ đúng quy trình pháp lý. Nếu bạn đang muốn đăng ký hộ kinh doanh nhanh chóng, hợp lệ và tiết kiệm thời gian, Song Minh sẵn sàng hỗ trợ trọn gói – từ tư vấn loại hình phù hợp, soạn thảo hồ sơ, đến hoàn tất thủ tục đăng ký chỉ trong thời gian ngắn nhất.